Название: Учебник латинского языка - Розенталь И. С.

Жанр: Иностранные языки

Рейтинг:

Просмотров: 1843


EDICTUM PRAETORIUM

Комментарий Ульпиана к эдикту имел лемматический характер. По его цитатам текст эдикта может быть в значительной части восстановлен. Вот одна из наиболее пространных выдержек — эдикт, нацеленный на обеспечение безопасности прохожих.

De his qui deiecerint vel effuderint

 (ex D.9,3,1)

Unde in eum locum, quo volgo iter fiet vel in quo consistetur, deiectum vel effusum quid erit, quantum ex ea re damnum datum factumve erit, in eum, qui ibi habitaverit, in duplum iudicium dabo.

Si eo ictu homo liber perisse dicetur, sestertium quinquaginta milium nummorum iudicium dabo.

Si vivet nocitumque ei esse dicetur, quantum ob earn rem aequum iudici videbitur eum cum quo agetur condemnari, tanti iudicium dabo.

Si servus insciente domino fecisse dicetuiyin formula adiiciam: «aut noxae dedere».

De positum

(ex D.9,3,5,6)

Ne quis in suggerunda protectove supra eum locum quo volgo iter fiet inve quo consistetur id positum habeat, cuius casus nocere cui possit. Quiadversus ea fecerit, in eum sestertium decem milium nummorum in factum iudicium dabo.

Si servus insciente domino fecisse dicetur, eum aut defendi aut noxae dedi iubebo.

ПОСТАНОВЛЕНИЯ СЕНАТА

(senatus consulta)

Важнейшим органом власти в Римской республике был аристократический совет — сенат. В его состав входили главы знатных фамилий (patres) и экс-магистраты. Обладая значительным политическим влиянием (auctoritas pat-rum), «отцы-сенаторы» могли рекомендовать высшим магистратам проводить политику, которая им представлялась наиболее выгодной для римского государства. В то же время решения сената (senatus consulta — SC) не являлись законом, поскольку их принимал не народ в целом, а лишь отдельный, пусть и очень уважаемый, орган. Постановления сената не могли затрагивать институты ius civile и служили основанием лишь для появления новых средств пре-торской защиты.

Так, при Веспасиане, когда знатный юноша Мацедон, запутавшись в долгах, убил своего отца, чтобы поскорее обрести желанную самостоятельность, сенат запретил давать взаймы подвластным сыновьям. Это решение получило значение только в плане преторского права: либо кредитору отказывали в иске, либо на его иск давалось исковое возражение, основанное на сенатском постановлении — ехceptio senatus consult! Macedoniani.

С начала II в. н.э. императоры взяли за правило побуждать сенат к принятию желаемого постановления в форме специального обращения (oratio). Поскольку senatus consultum принимался во исполнение воли принцепса, признаваемой законом, отныне и сенатское постановление считалось приравненным по силе к закону (legis vicem optinet). Такие постановления непосредственно затрагивали институты ius civile, например, SC Iuventianum, принятое в 129 г. в консульство знаменитого юриста Ювенция Цельса-сына (и не без его влияния), расширяло предмет требования по иску о наследстве (hereditatis petitio), включив в него цену, вырученную владельцем-ответчиком от продажи наследственных вещей, хотя по принципам ius civile он мог быть привлечен к ответственности по этому иску, Раз, самих вещей у него не оставалось.

De senatus consulto Macedoniano

Ulpianus, 29 ad ed. D.14,6,1 pr:

Verba senatus consuiti Macedoniani haec sunt: «Cum inter ceteras sceleris causas Macedo, quas illi natura administrabat, etiam aes alienum adhibuisset, et saepe materi-am peccandi malis moribus praestaret, qui pecuniam, ne quid amplius diceretur incertis nominibus crederet: place-re, ne cui, qui filio familias mutuam pecuniam dedisset, etiam post mortem parentis eius, cuius in potestate fuisset, actio petitioque daretur, ut scirent, qui pessimo exempio faenerarent, nullius posse filii familias bonum nomen exspectata patris morte fieri».

Примечания

aes alienum долги; materia peccandi основание для совершения преступления; malis moribus перевести: дурным склонностям; nomen здесь платежеспособность.

 

Ulpianus, 29 ad ed. D.14,6,3 pr:

Si quis patrem familias esse credidit non vana simplicitate deceptus nec ius ignorantia, sed quia publice pater familias plerisque videbatur, sic agebat, sic contrahebat, sic muneribus fungebatur, cessabit senatus consultum.

Примечания

vana simplicitas пустое легкомыслие; cessabit senatus consultum перевести: сенатское постановление применяться не будет.

Idem D.14,6,3,3:

Is autem solus senatus consultum offendit, qui mutuam pecuniam filio familias dedit, non qui alias contraxit, puta vendidit locavit vel alio modo contraxit: nam pecuniae datio perniciosa parentibus eorum visa est. Et ideo etsi in creditum abii filio familias vel ex causa emptionis vel ex alio contractu, in quo pecuniam non numeravi, etsi stipulatus sim: licet coeperit esse mutua pecunia, tamen quia pe-cuniae numeratio non concurrit, cessat senatus consultum. Quod ita demum erit dicendum, si non fraus senatus consulto sit cogitata, ut cui credere non potuit magis ei venderet, ut ille rei pretium haberet in mutui vicem.

IdemD.14,6,7,3-6:

Mutui dationem non solum numeratae pecuniae, ve-rum omnium, quae mutua dari possunt, an accipere debeamus, videndum. sed verba videntur mihi ad numeratam oecuniam referri: ait enim senatus «mutuam pecuniam dedisset», sed si fraus sit senatus constulto adhibita, puta frumento vel vino vel oleo mutuo dato, ut his distractis uteretur pecunia, subveniendum est filio familias.

Si filius in alterius erat potestate, cum mutua daretur, nunc in alterius, mens senatus consuiti non cessat: dabitur itaque exceptio.

Sed et si patri eius non mors, sed alia causa incident quo minus sit in civitate, dicendum senatus consulto locum esse.


Оцените книгу: 1 2 3 4 5