Название: Учебник латинского языка - Розенталь И. С.

Жанр: Иностранные языки

Рейтинг:

Просмотров: 1839


78. Quapropter hoc dicam nunquam eius auctoritatem nimium valere, cuius prudentiam populus Romanus in ca-vendo, non in decipiendo perspexerit; qui iuris civilis rationem nunquam ab aequitate seiunxerit; qui tot annos ingenium, laborem, fidem suam promptam expositamque populo Romano praebuerit; qui ita iustus est et bonus vir, ut natura, non disciphna consultus esse videatur; ita peritus ac prudens, ut ex iure civili non scientia solum quaedam, verum etiam bonitas nata videatur; cuius tantum est ingenium, ita sincera fides, ut quidquid inde haurias, purum te liquidumque haurire sentias.

Примечания

Гай Аквилий Галл — римский юрист, претор в 66 г. до н.э., друг Цицерона; ab ilia causa противной стороной, нашими противниками (в данном процессе); in cavendo, non in decipiendo в ограждении прав, а не в их обходе.

Cicero. Oratio in Catilinam (I)

1. Quousque tandem abutere, Catilina, patientia nostra? Quam diu etiam furor iste tuus nos eludet? Quern ad finem sese effrenata iactabit audacia? Nihilne te noctur-num praesidium Palati,nihil urbis vigiliae, nihil timor populi, nihil concursus bonorum omnium, nihil hie munitissimus habendi senatus locus, nihil horum ora vultusque moverunt? Patere tua consilia non sentis? Constrictam iam horum omnium scientia teneri coniurationem tuam non vides? Quid proxima, quid superiore nocte egeris, ubi fue-ris, quos convocaveris, quid consilii ceperis, quern nostrum ignorare arbitraris? 2. O tempora, о mores! Senatus haec intellegit, consul videt; hic tamen vivit! Vivit? Immo vero in senatum venit, fit publici consilii particeps, notat et designat oculis ad caedem unumquemque nostrum, nos autem, fortes viri, satisfacere rei publicae videmur, si istius furorem ac tela vitamus. Ad mortem te, Catilina, duci iussu consulis, iam pridem oportebat, in te conferri pestem, quam tu in nos omnes iam diu machinaris. An vero vir amplissimus, P. Scipio, pontifex maximus, Ti. Gracchum, mediocriter labefactantem statum rei publicae privatus interfecit: Catilinam orbem tarrae caede atque incendiis vastare cupientem nos, consules, perferemus? Nam ilia nimis antiqua praetereo, quod C. Servilius Ahala Sp. Maelium, novis rebus studientem, manu sua occidit. Fuit, fuit ista quondam in hac re publica virtus, ut viri fortes acrioribus suppliciis civem perniculosum quam acerbissimum hostem coerce-rent. Habemus senatus consultum in te, Catilina, vehemens et grave. Non deest rei publicae consilium neque auctoritas huius ordinis; nos, nos, dico aperte, consules desumus.

Примечания

Первая из четырех речей, которые в 63 г. до н.э. Цицерон в качестве консула произнес в сенате против Л. Сергия Катилины, обвиняя его в организации антиправительственного заговора; Раlatium, i п Палатинский холм в Риме; timor populi — populi либо gen obiec., либо gen. subiect.; ora vultusque — hendiadys выражение лиц; proxima... superiore nocte в прошлую,... в позапрошлую ночь; quid consilii ceperis какое решение принял (consilii т.н. де-netivus generis «родительный рода, категории»), о tempora т.н. accusativus exclamationis «восклицания», privatus частным образом, по личной инициативе, как частное лицо; fuit здесь отошел в прошлое, кончился, нет больше.

Gaius Plinius Secundus lunior

Plinius. Otium

(ex Epist. I, 9)

Si quern interroges: «Hodie quid egisti?», respondeat:

«Officio togae virilis interfui, sponsalia aut nuptias frequentavi, ille me ad signandum testamentum, ille in advocationem, ille in consilium rogavit».

Haec quo die feceris, necessaria; eadem si cotidie fecisse te reputes, inania videntur, multo magis cum secesseris.

Tunc enim subit recordatio: «Quot dies quam frigidis rebus absumpsi!».

Примечания

toga virilis мужская тога (надевалась римскими гражданами в день совершеннолетия), officium, i n здесь посещение, официальный визит; officio togae virilis присутствовать при церемонии возложения мужской тоги; subeo подходить, восходить, здесь всплывать.

Plinius. Recitator et auditores

(ex Epist. I, 13)

Magnum proventum poetarum annus hie attulit: toto mense Aprili nullus fere dies, quo non recitatet aliquis. luvat me quod vigent studia, proferunt se ingenia hominum et ostentant, tametsi ad audiendum pigre coitur.

Plerique in stationibus sedent tempusque audiendi fabulis conterunt ac subinde sibi nuntiari iubent, an iam recitator intraverit, an dixerit praefationem, an ex magna parte evolverit librum.

Tum demum ac tune quoque lente cunctaterque veniunt, nec tamen permanent, sed ante finem recedunt, alii dissimulanter et furtim, alii simpliciter et libere.

Примечания

static, ionis f здесь общественное место; evolvo, evolvi, evolutum 3 разворачивать (рукописи имели вид свитков, откуда и их название volumen); an ex magna parte evolverit librum далеко ли он зашел в чтении своей книги; lente cunctaterque — hendiadys медленно и неторопливо, крайне медленно; simpliciter et furtim — hendiadys скрыто и украдкой; simpliciter et libere — hendiadys просто и откровенно.

Плиний с увлечением следил за литературной жизнью Рима. Судебные речи он считал одной из отраслей литературы и добивался того, чтобы и его судебные речи, наряду с произведениями современных ему поэтов, читались в тогдашних литературных салонах. В следующем письме Плиний жалуется на общий упадок интереса к подобным авторским выступлениям.

Plinius. Advocatus dilatione laetatur

(ex Epist. V, 21)

Descenderam in basilicam luliam auditurus quibus proxima comperendinatione respondere debebam. Sedebant ludices, decemviri venerant, obversabantur advocati; silentium longum; tandem a praetore nuntius.

Dimittuntur centumviri eximitur dies, me gaudente,qui nunquam ita paratus sum, ut non mora laeter.

Causa delationis — Nepos praetor, qui legibus quaent. Proposuerit breve edictum, admonebat accusatores, admonebat reos exsecuturum se quae senatus consulto conti-nerentur

Suberat edicto senatus consultum hoc: Omnes quidquid negotii haberent, iurare prius, quam agerent, iubebantur nihil se ob advocationem cuiquam dedisse, promisisse.cavisse.


Оцените книгу: 1 2 3 4 5