Название: Учебник латинского языка - Розенталь И. С.

Жанр: Иностранные языки

Рейтинг:

Просмотров: 1842


His enim verbis ac mille praeterea et venire advocationes et errii vetebantur. Peractis tamen negotiis permittebatur pecuniam dumtaxat decem milia dare.

Hoc facto Nepotis commotus praetor, qui centumvirabilis praesidebat, deliberaturus, an sequeritur exemplum, mopinatum nobis otium dedit.

Interim tota civitate Nepotis interdictum carpitur, laudatur. Multi: «Quid? Ante hunc praetores non fuerunt? Quis autem hie est, qui emendet publicos mores?» Alii contra: «Rectissime fecit; initurus magistratum iura recognovit, senatus consulta legit, reprimit foedissimas pactiones, rem pulcherrimam venire non patitur».

Tales ubique sermones.

Примечания

basilica, ae f (греч. «царский дворец») базилика, великолепное здание суда на римском форуме (Юлиева базилика была посвящена имени Юлия Цезаря); decemviri председательствующие на суде; centumviri центумвиры, члены судебной коллегии «ста» (на деле их было больше); dies eximitur заседание отменяется; edicto... hoc в основе преторского эдикта лежало следующее сенаторское постановление; ас mille praeterea и тысячью других (понятная ирония в устах адвоката, чьи гонорарные интересы задевались подобным эдиктом); veneo, venui, venum, ire поступать в продажу — не путать сvenio, 4 приходить; dumtaxat здесь не свыше; milia подразум.: сестерциев; centumviralia (iudicia) судебная коллегия из центумвиров; саrро здесь порицать; initurus magistratum собираясь вступить в исполнение служебных обязанностей; recognosco здесь подвергать пересмотру.

 

Plinius. Advocatus discipulis laetatur

(ex Epist. VI, 11)

O diem laetum! Adhibitus in consilium a praefecto urbis audivi ex diverse agentes summae spei, summae indolis iuvenes duos, Fuscum Salimatorem et Numidium Quadratum, egregium par nec modo temporibus nostris, sed litteris ipsis ornamentum futurum. Mira utrique pro-bitas, constantia salva, decorus habitus, os Latinum, vox virilis, tenax memoria, magnum ingenium, iudicium aequale; quae singula mihi voluptati fuerunt atque inter haec illud, quod et ipsi me ut rectorem, ut magistrum intuebantur, et iis, qui audiebant, me aemulari, meis instare (I vestigiis videbantur. O diem — repetam enim — laetum notandumque mihi candidissimo calculo! Quid enim aut publice laetus quam clarissimos iuvenes nomen et famam ex studiis petere aut mihi optatius quam me ad recta tendentibus quasi exemplar esse propositum? Quod gaudium ut perpetuo capiam, deos oro; ab iisdem, teste te, peto, ut omnes, qui me imitari tanti putabunt, meliores esse quam me velint.

Примечания

о diem... асc. esclamationis; ex diverse agere выступать на суде противниками, оппонировать друг другу; os, oris п уста, рот, здесь речь; voluptati esse доставлять удовольстви (dot. finalis «дательный цели»), diem candido calculo no tare (поговорка) отмечать день белым  камешком, т.е. относить его к числу счастливых; publice в общественном отношении, для общества; ex studiis учеными занятиями, литературной деятельностью; teste te (аЫ. abs.) призвав тебя в свидетели; tanti putare (gen. pretri) придавать цену, во что-то ставить.

TITUS LIVIUS

Titus Livius. De superbia patrum et miseriis plebis.

[Marcus Manlius] centurionem, nobilem militaribus factis, iudicatum pecuniae cum duci vidisset, medio foro cum caterva sua accurrit et manum iniecit; vociferatusque de superbia patrum ac crudelitate feneratorum et miseriis plebis, virtutibus eius viri fortunaque. «Turn vero ego — inquit — nequiquam hac dextra Capitolium arcemque servaverim, si civem commilitonemque meum tamquam Gal-lis victoribus captum in servitutem ac vincula duci videam».

Inde rem creditori palam populo solvit libraque et aere bberatum emittit...Acceptus extempio in tumultuosam turbam et ipse tumultum augebat, cicatrices acceptas Veien-ti, Gallico aliisque deinceps bellis ostendans: se militantem, se restituentem eversos penates, multiplici iam sorte exsoluta, mergentibus semper sortem usurus, obrutum fenore esse; videre lucem, forum, civium ora — M. Manii opera; illi devovere corporis vitaeque ac sanguinis, quos supersit.

Is vero accendit animos, ut per omne fas ac nefas secuturi vindicem libertatis viderentur... Et Manlius, advocata domum plebe, cum participibus novandarum rerum mterdiu noctuque consilia agitat; iam per se accensos incitabat plebis animos: «Quousque tandem ignorabitis vires vestras? Nomerate quot ipsi sitis, quot adversaries habeatis. Quot enim clientes circa singulos fuistis patronos, tot mine adversus unum hostem eritis. Si singuli singulos adgressuri essetis, tamen acrius crederem vos pro libertate, quam illos pro dominatione, certaturos. Ostendite tamen bellum, pacem habebetis. Videant vos paratos ad vim, ius ipsi remittent. Tarn parvus animus tanti populi est, ut semper vobis auxilium adversus inimicos satis sit nec ullum certamen adversus patres noritis? Nec hoc natura insitum vobis est, sed usu possidemini...

At in parte altera senatus de secessione in domum privatum plebis agitat. «Ut videant magistratus, ne quid ex perniciosis consiliis M. Manlii respublica detrimenti capi-at». Turn tribuni consulari potestate tribunique plebis patrum auctoritati se dediderant... Adprobantibus cunctis diem M. Manlio dicunt.

Quod ubi est factum, primo commota plebs est, utique postquam sordidatum reum viderunt nec cum eo non modo patrum quemquam, sed ne cognates quidem aut affines, postremo ne fratres quidem; quod ad eum diem nunquam usu venisset, ut in tanto discrimine non et proximi vestem mutarent...

 Crimen valuit, et obstinatis animis triste iudicium, invisumque etiam iudicibus, factum (est)...

Tribuni de saxo Tarpeio (M. Manlium) deiecerunt Locus idem in uno homine et eximiae gloriae monumentum et poenae ultimae fuit.

Примечания

cum caterva sua с толпой своих сторонников; manum inicere наложить руку, збесъ выступить заступником, т.е. вмешаться, чтобы освободить задержанного; Capitolium Капитолий, холм, на котором находился агх (укрепленный замок); rem solvere платить деньги; libraque et aere с помощью весов и меди (имеется в виду solutio per aes et libram — ритуальное освобождение от обязательства, которым оказался связан с Манлием освобожденный им должник); Veiens bellum война против этрусского города Вейи, который и был завоеован римлянами в начале IV в. до н. э.; penates, ium m пенаты, божества домашних очагов, здесь домашние очаги, дома; res novae государственный переворот; res novandae намеченный переворот; consilia agitare обсуждать планы; singuli singulos один на один; noritis = noveritis; usu possidemini вы во власти обычая, вами управляет привычкa;...detrimenti capiat обычная сенатская формула для объявления страны на военном положении; tribuni (militum) consulari potestate военные трибуны с консульской властью (от 3 до 8; именно в этот период они избирались вместо консулов); diem alicui dicere назначить кому-то день суда, т.е. предать кого-либо суду; usu venire быть в обычае; vestem mutare менять одежду, здесь надевать траур; crimen valuit обвинение получило силу, т. е. подсудимый был признан виновным; Tarpeium sax-um или Tarpeius mons Тарпейская скала на Капитолийском холме, с которой сбрасывались приговоренные к смерти преступники; poena ultima высшая мера наказания, смертная казнь.


Оцените книгу: 1 2 3 4 5